"Toksik münasibətlər dedikdə, əslində, biz gündəmin ən qlobal problemlərinə toxunmuş oluruq. Sosial şəbəkələrə nəzər yetirdikdə görürük ki, toksik münasibətlərin qurbanlarının sayı son dövrlərdə daha da artmaqdadır. Bunun əsas səbəblərindən biri odur ki, toksik münasibətdə iki tərəf də bir-birinə zərər verir. Həm psixoloji, həm də emosional baxımdan bir-birlərini tükəndirirlər. Burada artıq manipulyasiya, hörmətin azalması, sevginin daha çirkin bir hal alması müşahidə olunur. Bəs, bunun səbəbləri nədir?
Birinci növbədə təəssüf ki, biz sosial şəbəkələrdən çox təsirlənirik. Xüsusən də gənclər saxta psixoloqları izləyirlər və bu psixoloqlar əsasən Türkiyədə daha çox yayılıb. Azərbaycanda da özünü "kouç" adlandıran şəxslər ortaya çıxır və insanları münasibətlər baxımından çox mənfi istiqamətdə yönləndirə bilirlər. Məsələn, bu kimi fikirlər irəli sürürlər: "Əgər qarşı tərəfi əlində saxlamaq istəyirsənsə, onu manipulyasiya etməlisən. Onu daimi nəzarətdə saxlamaq üçün emosional soyuqluq et, daha sonra isti davran və s.".Bunlar, ilk növbədə, real münasibət yaratmır. Çünki əgər sən münasibətə bazar iqtisadiyyatı yanaşması ilə baxırsansa, bu, artıq "mal satmaq"dır. Manipulyasiya və ya hər hansı taktika ilə münasibət qurmaq olmaz. İlk növbədə gənclər normal ünsiyyət qurmağı bacarmalı, özlərinin nə istədiyini bilməli və qarşı tərəflə ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər"
Bu sözləri Sonxeber.az-a Amerika psixoloqlar assosasiyasının üzvü, Psixoloq Konsultant Şirin Məmmədli danışıb.
O, açıqlamasında qeyd edib ki, əgər insan istədiyini açıq şəkildə ifadə edə bilmirsə, qarşı tərəfə gözləntilərini deyə bilmirsə və onun fikirlərinə hörmət etməyi bacarmırsa, burada heç bir sağlam münasibətdən söhbət gedə bilməz:
"Dünyada ən çox istifadə olunan, mənim özümün də tətbiq etdiyim və ciddi sınaqlardan keçmiş "Qotman ailə terapiyası"nda "Dörd atlı" prinsipi var. Münasibəti zədələyən dörd əsas davranış bunlardır: tənqid, istehza, müdafiəçilik (hər şeyi öz üzərinə götürmək və özünü müdafiə etmək), divar hörmək (ünsiyyətdən qaçmaq, emosional soyuqluqla qarşı tərəfi cəzalandırmaq). Çox təəssüf ki, günümüzdə münasibət haqqında danışan bir çox insanlar məhz bu olunmaması lazım olan davranışları insanlara məsləhət görürlər. Deyirlər ki, qarşı tərəfə zarafatla sözünü deyə bilərsən. Halbuki, zarafatla sözünü demək istehzaya gətirib çıxarır. Bir müddət sonra isə bu, alçaldıcı davranışlara çevrilir. İnsan öz içinə aqressiya yığmağa başlayır və onu düzgün ifadə edə bilmədikcə, bu, artır və zarafatın içində qarşı tərəfi tənqid etmək kimi görünür. Müdafiəçiliyə misal olaraq: sən qarşı tərəfin dediyi sözlərə diqqətlə qulaq asmalı və uyğun cavab qaytarmalısan ki, o da başa düşsün – hər şey bir-biri ilə bağlıdır. İlk növbədə davranış qarşı tərəfə izah edilməlidir ki, bu, yarış deyil. Yəni "sən mənə bunu etdin, mən də sənə bunu etdim" yanaşması və ya susmaq, qaçmaq, bir-birini yoxluğu ilə cəzalandırmaq (təhdid etmək) – bunlar çox qeyri-sağlam davranışlardır və emosional baxımdan yetkin olmadığımızı göstərir".
Psixoloq onu da vurğuladı ki, insan uzun müddət toksik münasibətdə qalarsa, sonrakı sağlam münasibətlər ona sıxıcı gələ bilər:
"Toksik münasibətlər insanlara çox ciddi ziyan vurur. Əgər bu, gənc yaşlarda yaşanırsa, insanların "normalına" çevrilə bilər. İnsan uzun müddət toksik münasibətdə qalarsa, sonrakı sağlam münasibətlər ona sıxıcı gələ bilər. Amma eyni zamanda toksik münasibətə də girmək istəmir. Çox vaxt isə artıq tənhalıq başlayır. Tənhalıq isə assosial davranışa səbəb olur, hətta depressiyaya qədər gətirib çıxara bilər.
Üçüncü tərəfdən, bu, insanlarda ciddi psixoloji pozuntulara – panik atak, anksiyete tutmaları, isterik epizodlarla müşahidə olunan hallara səbəb ola bilər. Uzun müddət psixoloji şiddət altında qalmaq və toksik münasibət yaşamaq çox təhlükəlidir. Buna görə də mən həmişə gənclərə və ya yeni evlənənlərə deyirəm ki, əgər hər hansı probleminiz varsa, mütləq şəkildə cütlük terapiyasına və psixoloqa müraciət edin. Gedin, terapiyada bir-birinizlə üzləşin. Özünüz bacarmırsınızsa, bunu terapiyada həll edə bilərsiniz.
Hər insan əlbəttə ki, münasibətlərə yüksək yetkinliklə başlamır. Əgər bunu həll etməyə resursunuz yoxdursa, onsuzda peşəkarlar bunun üçün var və onlar problemi peşəkar şəkildə həll edə bilərlər. Toksik münasibətlərdən qurtulmaq mümkündür. Sadəcə düzgün mütəxəssis seçmək və hər şeydən əvvəl özümüzü sosial şəbəkələrin ötürdüyü toksik nümunələrdən qorumaq lazımdır".
Vüsalə İbrahimli
Mənbə: https://sonxeber.az